„Warunki życia mieszkańców Wierzchowisk w latach 1939-1944"
Fragmenty pracy mgr Czesława Plachy.
Wieści Gminne nr 40 ( Modliborzyce ) - wrzesień 2015 r.
[...] 1 sierpnia 1923 roku przez Wierzchowiska przejeżdżał Marszałek Józef Piłsudski, będący w drodze do Godziszowa, do swojego przyjaciela Pułkownika Władysława Beliny-Prażmowskiego. Było to spełnienie obietnicy złożonej Belinie - Prażmowskiemu przez Józefa Piłsudskiego jeszcze w okopach w okresie Legionów, że będzie ojcem chrzestnym, urodzonego w tym czasie, jego dziecka. Sama uroczystość chrztu sześcioletniego syna Janusza i urodzonej, przed miesiącem córki Aliny odbyła się w salonie dworku w Godziszowie (kościoła jeszcze nie było).
na zdj. Marszałek Józef Piłsudski oraz Pułkownik Władysław Belina-Prażmowski.
Józef Piłsudski przybył pociągiem do Szastarki wraz z generałem Kazimierzem Sosnkowskim, płk. Michałem Łubińskim, płk. Kazimierzem Samirowskim oraz adiutantem Rudnickim [Gazeta Janowska nr 7(16),2009 r.]. Po uroczystym powitaniu na dworcu, goście udali się powozami przez Brzozówkę, Błażek, Pasiekę, Wierzchowiska, Węgliska do Godziszowa. Marszałek był spontanicznie witany kwiatami przez ludność okolicznych miejscowości gromadzącą się na trasie przejazdu. Honorowy gość wieziony był w jedynej w okolicy, podstawionej przez dziedzica Wierzchowisk Świdę, karecie, zaprzężonej w cztery białe konie. Karetę prowadził dworski stangret Andrzej Czajczyk. Kolumnę poprzedzała bardzo liczna banderia na pięknych, przystrojonych koniach. W Wierzchowiskach na drodze (przed mostem na Sannie) wybudowano, przybraną wieńcami, godłem państwa i flagami, bramę. Tu odbyło się spotkanie mieszkańców Wierzchowisk i okolicznych miejscowości z Marszałkiem, co stanowiło ogromne wydarzenie historyczne, wspominane przez następne pokolenia. W imieniu zebranych dostojnego gościa powitał tradycyjnie chlebem i solą dziedzic Gustaw Świda. Po powitalnych przemówieniach, wręczeniu przez dzieci kwiatów i wiwatach, Marszałek podziękował zebranym za tak serdeczne przyjęcie i wyraził przy tym wdzięczność mieszkańcom Wierzchowisk za gościnność, jakiej doznał z ich strony w czasie walk w 1915 r. Okazało się, że przebywających w Wierzchowiskach legionistów z ich komendantem miejscowe kobiety częstowały chlebem i mlekiem. A więc był to nie pierwszy pobyt Józefa Piłsudskiego w Wierzchowiskach [Kronika Szkoły Podstawowej w Wierzchowiskach.
powyżej spotkanie nie było pierwszym, osobistym kontaktem Świdów z Marszałkiem. Dwa lata wcześniej, 23 marca 1921 roku, oboje uczestniczyli w uroczystym udekorowaniu przez Naczelnego Wodza Krzyżem Virtuti Militari sztandaru Pułku Ułanów Lubelskich w Kraśniku. Dzień wcześniej Zofia Świdowa była matką chrzestną sztandaru. Po zakończeniu uroczystości Józef Piłsudski udał się do Olbięcina na bankiet, wydany na jego cześć w pałacu Szczycińskich. W tym spotkaniu, między innymi, uczestniczyli również Świdowie [M.Głąb, „Józef Piłsudski w Kraśniku i Olbieńcinie”, Janowskie Korzenie nr 16]. Oboje Świdowie czynnie uczestniczyli w życiu społeczno - politycznym regionu janowskiego, szczególnie w pierwszych miesiącach niepodległości. Brali udział w tworzeniu administracji państwowej na terenie powiatu janowskiego. W 1919 roku Gustaw Świda został mianowany komisarzem (starostą) rządu na powiat janowski. Jego praca na tym stanowisku cieszyła się dużym uznaniem wśród społeczeństwa [ „Z dziejów powiatu janowskiego i kraśnickiego”, Janów Lubelski 2000]. [...] Dnia 3 Maja 1924 roku w czasie obchodów rocznicy Konstytucji, na błoniu obok kościoła posadzono drzewko dębu, zwane odtąd „Drzewkiem Wolności”. Miało ono symbolizować „trwałość państwa i wolność narodu” [Kronika Szkoły Podstawowej w Wierzchowiskach]. 11 listopada 1928 roku na błoniu, obok „Drzewka Wolności”, dokonano odsłonięcia, ufundowanego przez społeczeństwo Wierzchowisk, pomnika z napisem: „Poległym za Ojczyznę. W 10 rocznicę odzyskania niepodległości 11 XI 1928” [Kronika Szkoły Podstawowej w Wierzchowiskach] . Odtąd utrwalił się, kontynuowany do 1939 roku, zwyczaj organizowania przed pomnikiem i „Drzewkiem Wolności” wszystkich uroczystości lokalnych i państwowych. Stałym ich elementem, obok przemówień i składania wieńców, była defilada. W 1935 roku, w miejscu powitania Józefa Piłsudskiego, obok mostu na Sannie, postawiono żelazny krzyż na kamiennym postumencie z napisem: „Tu chleb i sól przyjmował od nas Marszałek Józef Piłsudski dnia 1 VIII 1923 roku” [Kronika Szkoły Podstawowej w Wierzchowiskach]. [...]
fotografia pamiątkowego żelaznego krzyża na kamiennym postumencie postawionego w hołdzie Marszałkowi Piłsudskiemu
Źródło :
„Warunki życia mieszkańców Wierzchowisk w latach 1939-1944"
Fragmenty pracy mgr Czesława Plachy.
Kwartalnik WIEŚCI GMINNE nr 40, wrzesień 2015 – bezpłatna gazeta gminna wydawana przez Urząd Miasta Modliborzyce oraz Gminną Bibliotekę Publiczną im. K. Zielińskiego w Modliborzycach.
